Ngày nay, làng nghề ngày càng phát triển dù phải cạnh tranh với rất nhiều những thương hiệu khác nhưng chiếu cói làng Hới vẫn có nét độc đáo riêng.
“Ăn cơm hom, nằm giường hòm, đắp chiếu Hới”. Từ xưa, những câu ca ấy đã đi vào đời sống người dân một cách đầy bình dị. Và chiếu Hới là một trong những vật dụng thân thuộc như thế.
Vượt qua 40 km, từ thành phố Thái Bình qua những con đường nhỏ xuyên qua những cánh đồng lúa chín vàng óng là đến làng Hới, một ngôi làng nghề nổi tiếng của tỉnh Thái Bình. Làng Hới, nay thuộc xã Tân Lễ, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Đến đây, du khách sẽ được nghe những câu chuyện kể về vị tổ của nghề chiếu Hới.
Chuyện rằng, nguyên trước đây làng Hới (tên tục của thôn Hải Triều), xã Tân Lễ đã có nghề dệt chiếu, nhưng người dân dùng bàn dệt đứng. Do vậy, chiếu dệt ra không được đẹp và chắc. Ở làng ngày ấy có cụ Phạm Đôn Lễ đỗ Trạng nguyên khoa Tân Mùi (1481), niên hiệu Hồng Đức thứ 12, đời vua Lê Thánh Tông được cử đi sứ nhà Minh. Ở xứ người, cụ đã học được các kỹ thuật dệt chiếu tiên tiến của Trung Quốc rồi về truyền dạy cho dân làng. Từ đấy chiếu làng Hới dệt ra đẹp hơn, sợi đan đều hơn. Về sau dân làng tôn Phạm Đôn Lễ là tổ nghề dệt chiếu, gọi là Trạng Chiếu và lập đền thờ cụ.
Với truyền thống lâu đời, làng Hới ngày nay vẫn giữ nghề, tạo ra nhiều sản phẩm chiếu nổi tiếng để cung cấp cho khách hàng thập phương. Nhắc đến kỹ thuật dệt chiếu, làng Hới chính là nơi hội tụ những kỹ thuật tinh xảo và khéo léo từ những người nông dân chất phác, bình dị xã Tân Lễ. Mỗi năm các hộ dân thường dệt trong khoảng 8 tháng. Thời gian còn lại của họ dành cho các công việc đồng ruộng.
Cói và sợi đay chính là 2 nguyên liệu chủ yếu để làm nên một chiếc chiếu. Làng Hới nằm giữa hai con sông lớn là sông Hồng và sông Luộc, là nơi khá thuận lợi để phát triển hai loại cây này. Khi thu hoạch cói và đay, người thợ lựa chọn nguyên liệu đạt chuẩn và đem về nhuộm màu, dệt thành phẩm.
Trước đây, người dân dệt chiếu theo phương pháp thủ công bằng tay, còn ngày nay, kỹ thuật trở nên hiện đại, việc làm chiếc trở nên công phu và nhanh hơn nhiều, mang lại năng suất và thu nhập cho người dân.
Chiếu Hới có rất nhiều loại, có loại chiếu cài hoa, loại lại được làm trơn, loại chiếu sợi xe,… Những người thợ chiếu thường dệt đa dạng những loại hoa văn khác nhau từ bông hoa, cải chữ thọ, chữ lồng hay vẽ,… Trung bình người dân làng nghề dệt chiếu Hới dệt máy sẽ được làm được 20 đôi chiếu mỗi ngày.
Đặc điểm nhận dạng chiếu Hới là thợ ở đây dệt hình những bông hoa hồng, hoa sen, chân dung hoặc chữ thọ trên chiếu. Đây là một phương pháp dệt chiếu rất khó đòi hỏi người thợ phải có kinh nghiệm, sáng tạo. Điều đó tạo nên nét độc đáo riêng có của chiếu cói làng Hới luôn được người tiêu dùng và du khách tìm đến. Chiếu Hới được nhuộm thành nhiều màu sắc khác nhau, tùy theo loại chiếu và yêu cầu của khách hàng.
So với những loại chiếu ở nơi khác, chiếu Hới mang đến cảm giác hoàn toàn khác biệt và chất lượng cùng kỹ thuật đan điêu luyện. Cho đến ngày này, những sản phẩm này của làng nghề dệt chiếu Hới có giá trị ngày càng tăng cao, du khách tìm đến nơi đây không chỉ vì tiếng đồn vang xa mà còn bởi chất lượng tuyệt vời mà những người thợ khéo tay làm nên.
